Ondervoeding bij kinderen
En hoe we het tegen kunnen gaan met acute hulp en structurele oplossingen.
Als een kind niet genoeg voedingsstoffen binnenkrijgt door te weinig of te eenzijdig eten, raakt het ondervoed. Kinderen die hier lang mee te maken hebben – zoals bij een langdurige hongersnood – kunnen aan chronische ondervoeding lijden. Dit eist helaas nog steeds ruim 3 miljoen kinderlevens per jaar.
Wat is ondervoeding precies?
Een kind raakt ondervoed als het structureel niet genoeg voedingsstoffen binnenkrijgt door te weinig of te eenzijdig eten. Soms verliezen kinderen in korte tijd veel gewicht; dat heet acute ondervoeding. Dat gebeurt bijvoorbeeld tijdens burgeroorlogen of conflicten zoals in Syrië en Jemen. Kinderen die lange tijd te weinig of te eenzijdig eten krijgen, raken chronisch ondervoed. Dat komt veel voor in gemeenschappen waar niet of nauwelijks borstvoeding wordt gegeven, of in gebieden waar conflicten of hongersnood lang duren.
De eerste 1.000 dagen zijn cruciaal
De eerste 1.000 dagen in het leven van een kind zijn het belangrijkst voor de ontwikkeling, omdat de hersenen en organen van een kind in deze periode de grootste ontwikkeling doormaken. Ondergewicht in deze periode heeft rampzalige gevolgen, op de korte en lange termijn.
Blijvende schade door ondervoeding
Chronisch ondervoede kinderen blijven klein en hebben een zwak immuunsysteem, waardoor ze vatbaarder zijn voor ziektes zoals longontsteking en mazelen. Ook heeft ondervoeding invloed op de mentale ontwikkeling. Studies hebben aangetoond dat chronisch ondervoede kinderen minder ontwikkelde hersenen hebben, waardoor ze slechter presteren op school en in hun latere (werkzame) leven. Ondervoeding is dus niet alleen funest voor de kinderen zelf, maar heeft ook zware ingrijpende gevolgen voor families en de samenleving op lange termijn.
“De borstvoeding bij Dima lukte niet goed. Ik denk dat de angst die ik voelde en het trauma veroorzaakt door de oorlog hier invloed op had. Ik wist dat ze ondergewicht had en het enige wat ik dacht te kunnen doen, was haar zuigelingenvoeding geven.”
Arwa uit Gaza, moeder van Dima (3 jaar)
Zo pakken we ondervoeding aan
Er bestaat geen pasklare oplossing voor ondervoeding. Wat de beste interventie is, verschilt per situatie. In het ene geval is acute voedselhulp noodzakelijk terwijl in andere gevallen is er ruimte voor preventieve maatregelen om zo ondervoeding op lange termijn tegen te kunnen gaan.
Je kunt de interventies van Save the Children op dit gebied grofweg in twee categorieën verdelen. Interventies voor noodsituaties waar acute hulp geboden is. Denk hierbij aan het uitdelen van voedselpakketten, behandelen van ondervoede kinderen en cash transfers zodat gezinnen zelf eten kunnen kopen op de lokale markt. Daarnaast hebben we ook duurzame interventies, bedoeld om ondervoeding te voorkomen. We bieden mensen de middelen om in hun eigen voedsel te kunnen voorzien en geven voorlichting op het gebied van voeding.
Meer weten over de interventies?
Klik op een blok om meer te leren over de oplossingen van Save the Children.
In een noodsituatie, zoals direct na een ramp (de explosie in Libanon bijvoorbeeld), delen we voedselpakketten, Plumpy’Nut (pindamengsel) of warme maaltijden uit. Een voedselpakket bestaat vaak uit basis benodigdheden zoals olie, meel, rijst, suiker, zout, bonen.
De voedselpakketten worden aangepast aan de eetgewoontes in het betreffende land/gebied. Soms delen we geen pakketten, maar voedselbonnen uit waarmee mensen zelf eten kunnen kopen bij de lokale winkels.
Momenteel zijn cash transfers het meest voorkomende hulpmiddel in een crisissituatie, omdat het zo effectief is.
We geven een gezin (vaak de moeder van het gezin) gedurende een vooraf afgesproken periode (bijvoorbeeld 3 maanden) elke maand een vast bedrag dat ze naar eigen inzicht kan uitgeven. Het grootste deel van het geld wordt vaak aan voedsel besteed en daarnaast ook gebruikt om bijvoorbeeld het schoolgeld of medicijnen te betalen. Het geld is beschikbaar via een telefonische overboeking of kan met een pinpas uit de geldautomaat worden gehaald.
Anders dan veelal wordt gedacht, wordt het geld vrijwel altijd goed besteed. Een groot voordeel van de cash transfers is dat je mensen keuzevrijheid geeft en ook de lokale economie stimuleert.
Levensbedreigend ondervoede kinderen krijgen vaak Plumpy’Nut, dat ervoor zorgt dat ze binnen acht weken snel aansterken. Het pindamengsel zit boordevol energie, proteïnen en mineralen.
Het grote voordeel is dat de zakjes makkelijk vervoerbaar en lang houdbaar zijn. De pindapasta blijft buiten de koelkast zeker twee jaar goed. Bij ernstige ondervoeding met complicaties, zoals een longontsteking, gaan moeder en kind naar een kliniek, waar het kind medische zorg krijgt en kan aansterken.
Ondervoeding heeft een enorme impact op het hele leven, de gevolgen zijn vaak niet meer terug te draaien. Daarom is het belangrijk dat we er op tijd bij zij en zetten we alles op alles om ondervoeding te voorkomen.
Het begint met preventie, zoals voorlichting aan zwangere vrouwen om ervoor te zorgen dat zij en hun baby’s het juiste soort voedsel krijgen. We zorgen dat zij toegang krijgen tot essentiële gezondheidszorg. We stimuleren het geven van borstvoeding. Ook geven we voorlichting over gevarieerd en voedzaam eten, zowel aan volwassenen als aan kinderen. Dat doen we op scholen, in dorpen, in onze klinieken en via de media. Speciale aandacht gaat uit naar meisjes, zodat zij als zij moeder worden de vicieuze cirkel van ondervoeding kunnen doorbreken.
- Landbouw: We ondersteunen families bij het verbouwen van voedzame gewassen en leren hoe ze van die gewassen voedzame en gevarieerde maaltijden kunnen maken. We geven ze zaden en gereedschappen om zelf voedsel te kunnen verbouwen.
- Veeteelt: In veel extreem droge gebieden leven geen landbouwers maar veehouders. In tijden van nood krijgen zij bijvoorbeeld nieuwe geiten of runderen om weer te kunnen beginnen met het opbouwen van hun veestapel. Ook geven we veterinaire zorg (bijvoorbeeld wormenkuur) zodat de kuddes gezond blijven.
- Visserij: Vissers krijgen netten en andere visbenodigdheden.
Strijd mee tegen ondervoeding
Deze feestdagen zetten we symbolisch een bordje bij voor kinderen en hun families waarvoor een voedzame maaltijd niet vanzelfsprekend is. 1 bordje van €10 = 1 gezin een week lang voorzien van goede voeding! Samen geven we ondervoeding geen kans. Doe je ook mee?